Licencjonowanie oprogramowania serwerowego stanowi kluczowy aspekt działalności każdej firmy, zwłaszcza w dobie coraz większej liczby przedsiębiorstw przenoszących swoje aplikacje i dane do chmury.

W niniejszym artykule przedstawimy najważniejsze informacje dotyczące licencjonowania Windows Server, które pomogą klientom zrozumieć dostępne opcje oraz wybrać najlepsze rozwiązanie dla swojej firmy.

W przypadku licencjonowania Windows Server oraz innych produktów Microsoft często pojawiają się mity i błędne wyobrażenia - w tym artykule postaramy się je wyjaśnić. Jako źródło informacji będziemy się posługiwać nową witryną licencyjną Microsoft, do której serdecznie zachęcamy do zapoznania się oraz regularnego śledzenia aktualizacji. Dla uproszczenia, poniższa analiza dotyczy licencjonowania środowiska lokalnego (on-premises) w ramach programu Microsoft Customer Agreement, dostępnego w kanale Cloud Solutions Provider.

Licencje CAL

Aby uzyskać dostęp do wersji Standard / Datacenter Windows Server, konieczne jest posiadanie tzw. licencji dostępowej (Client Access License, CAL). Licencje CAL są dostępne na użytkownika oraz na urządzenie. Co ważne, te licencje nie wymagają aktywacji w systemie ani nie są aktywnie sprawdzane przez Windows Server. Zasadniczo każdy użytkownik lub urządzenie łączące się z systemem operacyjnym Windows Server Standard/Datacenter powinno posiadać licencję dostępową. W bardziej formalnym ujęciu zasada ta brzmi następująco:

Licencja Dostępowa CAL na użytkownika umożliwia jednemu użytkownikowi dostęp z dowolnego urządzenia do odpowiedniej wersji oprogramowania serwerowego lub jego wersji wcześniejszych.
Licencja Dostępowa CAL na urządzenie umożliwia dowolnemu użytkownikowi dostęp z jednego urządzenia do odpowiednich wersji oprogramowania serwerowego lub jego wersji wcześniejszych. [ref]

Jak wskazano w definicji ze słownika licencjonowania, licencje CAL również mają swoje wersje - 2022, 2019 itd., odpowiadające wersji systemu. Licencja CAL 2022 pozwala na dostęp do serwera Windows 2022 oraz wcześniejszych wersji. Jeśli więc aktualizujecie systemy Windows Server do nowej wersji, licencje CAL będą również wymagane. Licencjonowany użytkownik ma prawo do korzystania z usług Windows Server z dowolnego urządzenia - laptopa, komputera, telefonu, komputera prywatnego, drukarki itp. Analogicznie z licencją na urządzenie - dowolna osoba może uzyskać dostęp do usług Windows Server z urządzenia objętego licencją.

Warto dodać, że licencje CAL nie są wymagane w przypadku korzystania z Windows Server na platformie Azure - dotyczą one jedynie wystąpień wewnątrz firm.

Licencje Server Standard / Datacenter

Oprócz licencji dostępowych, poprawne licencjonowanie wymaga zakupienia licencji na oprogramowanie serwerowe. Windows Server standardowo licencjonuje się przez przypisanie licencji do fizycznego serwera, na którym będą zainstalowane wystąpienia systemu Windows Server.

Licencje są sprzedawane w paczkach na 2 rdzenie.

  • Wymagane jest pokrycie wszystkich rdzeni procesorów serwera fizycznego.
  • Minimalna ilość to zalicencjonowanie 16 rdzeni, niezależnie od wielkości serwera.
  • W przypadku serwerów z wieloma procesorami, wymagane jest minimum 8 licencji na każdy fizyczny procesor.
  • Licencja Standard pozwala na uruchomienie dwóch wystąpień Windows Server w ramach tej samej maszyny fizycznej. Jeśli chcemy zainstalować Windows Server jako hosta Hyper-V, możliwa jest instalacja systemu w warstwie fizycznej i licencjonowanie go tą samą licencją, pod warunkiem że host pełni jedynie funkcje służące wirtualizacji (nie może więc służyć jako serwer WWW / Active Directory / SQL itp).
  • W przypadku chęci wirtualizacji większej ilości maszyn Windows Server z licencją Standard, wymagane jest kolejne pełne zalicencjonowanie wszystkich rdzeni.
  • Wersja Datacenter pozwala na nielimitowaną wirtualizację - możemy uruchomić tyle maszyn wirtualnych Windows Server, na ile pozwolą nam parametry sprzętowe. Wersja Datacenter posiada również dodatkowe funkcjonalności niewystępujące w Windows Server Standard.
  • Licencjonować można jedynie sprzęt będący dedykowany dla firmy - własność lub wynajem na wyłączność. Dostępne są inne metody licencjonowania serwerów nienależących do firmy - o nich więcej w kolejnych częściach.

Zatem, w przypadku maszyny 8-rdzeniowej z jednym procesorem, minimalna wymagana ilość licencji to 16. Warto o tym pamiętać przy wyborze serwera - koszt licencji będzie ten sam dla serwera z 4 rdzeniami, jak i dla większego serwera - z dwoma procesorami i 16 rdzeniami.

Licencje Remote Desktop Services

W przypadku chęci zbudowania środowiska zdalnych pulpitów konieczne będzie zakupienie i aktywacja licencji RDS. Wbudowana licencja na połączenia zdalne z serwerem obejmuje tylko czynności administracyjne. Oprócz licencji serwera oraz CAL dostępowych, wymagane będą również licencje CAL RDS - także występujące w wariantach na użytkownika i urządzenie. W przeciwieństwie do licencji dostępowych CAL, te licencje aktywuje się na serwerze licencji terminalowych.

Licencje na użytkownika wymagają posiadania funkcjonującego środowiska Active Directory. Licencje na urządzenie można uruchomić w środowisku grupy roboczej, gdzie serwer nie jest podłączony do żadnej domeny. Podobnie jak w przypadku podstawowych CAL, licencje RDS są wstecznie kompatybilne.